Inspiratie helpt ons vooruit in onze ontwikkeling. Inspiratie is een van de belangrijke dingen die Heilig Vuur cliënten wil geven.
Ook ik laat me natuurlijk inspireren. Op de eerste plaats door de liefdevolle mensen die mij als kind zagen en een relaxte plek boden om puur te kunnen zijn. Maar het kan door een gedachte zijn, een boek, een gedicht, een film, een website of muziek. De volgende regels van Pema Chodron inspireren mij bijvoorbeeld bij de wijze waarop ik in mijn werk sta:
"Compassion is not a relationship between the healer and the wounded.
It is a relationship between equals. Only when we know our own darkness, we can be present with the darkness of others.
Compassion becomes real when we recognize our shared humanity."
Er zijn veel boeken en films die gaan over het werken met systeemdynamieken en schaduwwerk of op mooie wijze raken aan 'systemische' thema's. Een aantal zou ik graag met jullie willen delen. Hieronder tref je een beknopt overzicht aan.
Professionele literatuur:
- Karen Hamaker-Zondag: "Over het mannelijke in de vrouw en het vrouwelijke in de man." Jung noemde de vrouwelijke energieën in de man 'anima' en de mannelijke energieën in de vrouw 'animus'. Wanneer we geen of te weinig contact met onze animus of anima hebben, kunnen we gevangen raken in schadelijke projecties en spraakverwarringen. Wanneer we het contact herstellen, kunnen animus en anima juist positieve en stimulerende invloeden in ons worden.
- Bert Hellinger: "De bewegingen van de geest". Het laatste boek van Hellinger, een van de meest vernieuwende systeemtherapeuten uit zijn tijd. Zijn filosofische beschouwingswijze van waarnemen van leven, dood, familiesystemen, organisatiesystemen en grotere maatschappelijke systemen is voor mij een bron.
- Daan van Kampenhout: "Beelden van de ziel". Een helder boek over de relatie tussen sjamanistische genezingsrituelen en systemische therapie. Het boek helpt meer te begrijpen van de processen die opstellingen mogelijk maken. "De tranen van de voorouders" geeft goed inzicht in het werken met systeemdynamieken en rituelen bij collectieve trauma's. Slachtoffers en daders blijven altijd deel uitmaken van de geschiedenis van een collectief. Hun stemmen blijven fluisteren, net buiten het bereik van ons gewone gehoor.
- Bessel van der Kolk: "Traumasporen". Een diepmenselijk boek dat een verhelderend inzicht geeft in de oorzaken en gevolgen van trauma, een van de grootste gezondheidsproblemen van deze tijd, niet alleen vanwege de uitwerking op slachtoffers van ongelukken en misdrijven, maar vooral vanwege de vaak minder zichtbare tol die huiselijk geweld, seksueel misbruik, mishandeling, verwaarlozing en verslaving eisen. Op basis van ruim dertig jaar onderzoek en klinische ervaring toont Van der Kolk aan hoe de angst en het isolement in de kern van het trauma letterlijk veranderingen aanbrengen in zowel de hersenen als in het lichaam.
- Roman Krznaric: "De goede voorouder". Om goede voorouders voor de generaties die na ons komen te worden, moeten we onder meer onze economie en politiek radicaal omvormen, betoogt Krznaric. Maar onder dit ambitieuze doel ligt toch ook iets dat we zelf al kunnen doen: we kunnen onze kortzichtigheid inruilen voor langetermijndenken. Hij onthult zes praktische manieren om onze hersens bij te scholen en onze loyaliteit te verschuiven van onze eigen generatie naar de hele mensheid. Zo kunnen we volgens hem de planeet en de toekomstige generaties redden.
- Jeremy Lent: "The web of meaning". Er is dringend behoefte aan een ander verhaal dat we onszelf vertellen over onze relatie tot elkaar en tot de natuur. Volgens Lent moeten we van een focus op individuele groei naar een 'ecologische samenleving' die zich richt op het bloeien van het geheel: 'fractal flourishing'. Hij integreert de laatste bevindingen uit de ecologie, kwantumfysica en neurowetenschappen met oude inzichten uit het taoïsme, boeddhisme en inheemse culturen. Hij schrijft ook over hoe we zouden kunnen veranderen.
- Stephen W. Porges: "De Polyvagaaltheorie en de transformerende ervaring van veiligheid". Wanneer we ons in een onveilige situatie bevinden, zorgt ons polyvagale systeem ervoor dat ons lichaam een 'adequate reactie' geeft: communicatie, vechten, vluchten of bevriezen. De polyvagaaltheorie biedt therapeuten, coaches en hulpverleners handvatten om de relatie tussen stress en klachten steeds beter te begrijpen. De theorie is ontwikkeld door Porges en geeft inzicht in de veranderingen die traumatische ervaringen teweegbrengen en waarom mensen na zo'n ervaring zo moeilijk kunnen terugkeren naar een staat van rust en vertrouwen. Poly staat voor 'veel' en vagaal verwijst naar de nervus vagus, een zenuw die uit de hersenen komt en naar organen in de borstkas en buik gaat.
- Otto Scharmer: "Leading from the future as it emerges". Een wereldwijd bekende stroming binnen het werken met systeemdynamieken, is de oplossingsgerichte Theory U. Scharmer is hoogleraar op het MIT en voorstander van een wereldwijde beweging om nieuw leiderschap vanuit de toekomst "zoals die zich aandient" te co-creëren. Theory U en organisatieopstellingen vullen elkaar prachtig aan.
- Jan Jacob Stam: "Het verbindende veld". Een handzaam en goed leesbaar boek over systemische inzichten in werk en organisaties. Prikkelend en inspirerend voor wie in of met organisaties werkt.
- Wibe Veenbaas, Joke Goudswaard en Henne Arnolt Verschuren: "De Maskermaker". Een prachtig, rijk en bruikbaar boek dat uitnodigt om systemisch werk in combinatie met lichaamswerk toe te passen. Het boek "Vonken van Verlangen" van Veenbaas en Goudswaard is onmisbaar voor iedereen die zich het systemisch werken eigen wil maken.
- John Welwood: "Liefde geven, liefde ontvangen". We beschouwen de liefde als het hoogste goed in ons leven. Desondanks hebben we er in de praktijk veel moeite mee, met alle gevolgen vandien voor onze relaties. Hoe komt dit toch? Volgens Welwood komt dit doordat we leven vanuit onze psychische kwetsures en niet vanuit onze heelheid. We verwachten dat de ander ons accepteert zoals we zijn, inclusief onze onvolmaaktheden. Maar zelf kunnen we onze duistere kanten maar moeilijk zien, laat staan aanvaarden. Volgens Welwood levert het ons veel op als wij dat wel (leren) doen. In dit boek geeft hij oefeningen en voorbeelden en legt daarbij een relatie tussen de westerse psychotherapie en oosterse wijsheid.
- Connie Zweig en Steve Wolf: "Omgaan met je schaduw". Een inspirerend boek over hoe we in het reine kunnen komen met onze donkere kant. Het zien van je schaduw is de eerste stap. Ermee leren leven, omgaan met je schaduw, is een levenslange opdracht. Dat houdt in dat we bewuster gaan leven, evenwichtiger worden, en onze ware ziel kunnen vinden.
Romans:
We definiëren vrijheid vaak als 'jezelf losworstelen' en 'je eigen wetten maken'. Vrijheid in het werken met systeemdynamieken betekent echter vooral 'overgave' en gaat voorbij aan strijd en verzet. Vanuit de overgave is verbinding mogelijk, met jezelf en met de ander. Prachtige romans over dit systemische thema (in willekeurige volgorde):
- Paolo Coelho: "De Alchemist"
- Maria Dermoût: "De tienduizend dingen"
- Anjet Daanje: "Het lied van ooievaar en dromedaris"
- Nino Haratischwili: "Het achtste leven (voor Brilka)"
- Hanya Yanagihara: "Een klein leven"
- Arthur Japin: "De overgave"
- Jonathan Frantzen: "Vrijheid" en "Kruispunt"
- Amos Oz: "Een verhaal van liefde en duisternis" en "Judas"
- David Mitchell: "De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet" en "Cloud Atlas"
- Marion Bloem: "Vervlochten grenzen"
- Griet Op de Beeck: "Kom hier dat ik u kus"
- Irvin D. Yalom: "De Schopenhauerkuur"
- Gabriel García Márquez: "Cien años de Soledad" en "Amor en tiempos de Cólera"
- Edith Eger: "De Keuze"
- Ilja Leonard Pfeijffer: "Grand Hotel Europa"
- Juli Zeh: "Ons soort mensen"
- Edmund de Waal: "De haas met de amberkleurige ogen"
- Marieke Lucas Rijneveld: "De avond is ongemak"
Films:
Welke boodschap krijg je mee uit het systeem waar je uit voort komt? En hoe loyaal ben je, bewust of onbewust, aan deze boodschap en dit systeem? In onderstaande films kun je dat op een heel verschillende, maar even indringende wijze zien:
- "Barbie", Greta Gerwig
- "Joker", Todd Philips met Joaquin Phoenix
- "Burning", Lee Chang-dong, geschreven door Haruki Murakami
- "Submarino", Thomas Vinterberg
- "La Grande Bellezza", Paolo Sorrentino
- "Beasts of the Southern Wild", Benh Zeitlin
- "The tree of life", Terence Malick
- "Black Swan", Darren Aronofsky
- "Fish Tank", Andrea Arnold
- "Das weisse Band", Michael Haneke
- "Into the wild", Sean Penn
- "Kill Bill", Quentin Tarantino
- "Trainspotting", Danny Boyle
- "Jagten", Thomas Vinterberg
- "Melancholia", Lars von Trier
- "The Return", Andrey Zvyagintsev
Podcast:
Er is nog steeds een behoorlijke loonkloof is tussen mannen en vrouwen. Maar er bestaat ook zoiets als een behoorlijke orgasmekloof! En sinds kort is er pas het eerste (echt waar!) biologieboek waarin de clitoris goed staat afgebeeld.... Voor de driedaagse Vrouwelijke Seksualiteit, luisterden wij naar de podcastserie De eeuw van de vrouw. In haar gelijknamige boek beschrijft Suzanna Jansen de afgelopen 100 jaar vanuit het perspectief van vrouwen. In de serie onderzoekt zij met Rachel van de Pol de erfenis daarvan in onze tijd. En die is groot!
Waarom spelen vrouwen nog steeds een kleinere rol op de arbeidsmarkt? Hoe komt het dat er nog altijd een loonkloof van 13% bestaat, ook al is dat sinds 1980 wettelijk verboden? Het is nog maar honderd jaar geleden dat een vrouw haar man niet mocht weigeren als hij seks wilde. ‘Huwelijksplicht’ heette dat. Pas in 1991 werd ongewenste seks binnen een huwelijk of relatie aangemerkt als verkrachting. Wat betekent dit voor de orgasmekloof en de dubbele seksuele moraal in onze tijd?
Een vrouw met onverklaarbare klachten of afwijkend gedrag werd sinds het begin van de geneeskunde weggezet als ‘hysterica’. In rusthuizen voor overspannen huisvrouwen werd ze behandeld met vette melk en verplicht wandelen, vanaf de jaren zestig kwam daar valium bij. Maar er werd niet onderzocht wat haar echt mankeerde. Nog altijd weten we minder van het vrouwen- dan van het mannenlichaam, en is er minder onderzoeksgeld voor klachten die vooral vrouwen treffen. Wat betekent dit voor de fysieke en mentale gezondheid van vrouwen?
Vrouwen onthouden beter details omdat ze verzamelaars waren, en mannen, als jagers, kunnen beter navigeren en inparkeren, toch? Mis! Vrouwen waren ook jagers, strijders, briljante wetenschappers, kunstenaars en ontdekkingsreizigers. Maar ze zijn uit de historie weggegumd, hun werk werd aan mannen toegeschreven. Wat betekent dit voor ons beeld van wat vrouwen zijn en kunnen? En hoe kunnen we dit uitgummen stoppen?
Wij waren onder de indruk van alle feiten en verhalen en hoewel deze voor ons niet nieuw waren, beseften wij ons dat wij nog een hele weg te gaan hebben naar een maatschappij waarin zowel mannen als vrouwen in hun kracht staan!
Gedichten:
In mijn werk maak ik gebruik van gedichten, een paar voorbeelden van David Whyte, Jeff Foster en Neeltje Maria Min:
Self Portrait
It doesn't interest me if there is one God
Or many gods.
I want to know if you belong
Or feel abandoned.
If you know despair
Or can see it in others.
I want to know
If you are prepared to live in the world
With its harsh need to change you.
If you can look back with firm eyes
Saying “this is where I stand”.
I want to know if you know how to melt
Into that fierce heat of living.
Falling toward the center of your longing.
I want to know if you are willing
To live, day by day,
With the consequence of love
And the bitter unwanted passion
Of your sure defeat.
I have been told,
In that fierce embrace,
Even the gods
Speak of God.
David Whyte
From lack to abundance
Try to get
what you want,
and it's already
far away.
Be what you want,
hold it in your heart,
and it's already yours,
forever.
The rest is
details.
The rest,
you never really wanted anyway.
From lack to abundance,
in a heartbeat.
Jeff Foster
Mijn moeder is mijn naam vergeten
Mijn moeder is mijn naam vergeten,
mijn kind weet nog niet hoe ik heet.
Hoe moet ik mij geborgen weten?
Noem mij,
bevestig mijn bestaan,
laat mijn naam zijn als een keten.
Noem mij, noem mij,
spreek mij aan,
o, noem mij bij mijn diepste naam.
Voor wie ik lief heb, wil ik heten.
Neeltje Maria Min
